Externe subsidieprogramma's

Bij het vorm en inhoud geven aan onze ambities op Europees niveau werkten wij samen met andere (overheids-) organisaties op de thema’s Groen, Gezond en Slim en Gezond Stedelijk Leven voor Iedereen. Met organisaties in en buiten de stad werkten we samen aan Europese aanvragen, onder andere met de Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht en RIVM. Bij de aanvragen betrokken we belangrijke stakeholders in de stad om onze gezamenlijke strategische ambities te versterken. Wij richtten ons voor het realiseren van onze opgaven actief tot andere overheden, de provincie, het Rijk en Europa. Op die manier haalden wij, naast extra financiële middelen, ook kennis en ervaring naar de stad. Ook droegen de samenwerkingsnetwerken bij aan het profileren van Utrecht op (inter)nationaal niveau.

Europese Subsidieverwerving
Wij willen optimaal gebruik maken van Europese subsidiemogelijkheden ter ondersteuning van onze strategische ambities. De Europese regelingen kennen veelal een eigen structuur en systematiek en vragen specifieke kennis en aandacht. Om subsidiemogelijkheden optimaal te benutten is kennis van de verschillende Europese regelingen en de verbinding aan relevante Utrechtse projecten noodzakelijk. Voor Europese subsidies is internationale samenwerking over het algemeen een voorwaarde. Het hebben van een goed internationaal netwerk is van groot belang om zelf de nodige partners te vinden, maar ook om door anderen voor deelname aan subsidieprojecten benaderd te worden. Om richting te geven aan de subsidieverwerving werkten wij met prioriteitsdossiers. Deze kwamen tot stand door Europese subsidiemogelijkheden en de Utrechtse opgaven met elkaar te verbinden. Innovatieve oplossingen en investeringen in onze prioritaire ontwikkelgebieden kunnen soms als pilotproject onderdeel zijn van Europese subsidieaanvragen.

Europese subsidies
In de Europese begrotingsperiode 2014-2020 zette de Europese Commissie het geld in op slimme groei (kennis, innovatie en onderwijs), duurzame groei (zuiniger omgaan met hulpbronnen) en groei voor iedereen (arbeidsparticipatie, onderwijs en armoedebeleid). Samenwerking tussen partijen, bijvoorbeeld tussen overheid, bedrijfsleven, kennisinstellingen en/of maatschappelijke organisaties, was in de periode 2014-2020 belangrijk om succesvol te zijn met Europese subsidies. Dit sluit ook aan bij onze visie op de (regie) rol van de gemeente. We spelen hierop in door versterkt in te zetten op samenwerking met bijvoorbeeld kennis- en onderwijsinstellingen, culturele instellingen en andere stakeholders in de stad.
Het afgelopen jaar werkten wij mee aan twaalf ingediende subsidieaanvragen bij de Europese Commissie. Drie aanvragen zijn goedgekeurd. Voor twee aanvragen is de definitieve uitslag nog niet bekend.

² Het totale bedrag voor dit project is 4,4 miljoen euro

Kansen voor West

Kansen voor West is de naam van het samenwerkingsprogramma waarmee de vier Randstadprovincies (Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland) en de vier grote steden (Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht), ook wel genoemd G4P4, aanspraak maken op structuurfondsmiddelen uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Het is Europees geld uit het Cohesiebeleid, Doelstelling 2 (concurrentiekracht van regio’s), beschikt aan Nederland. De uitvoering vindt gedecentraliseerd plaats in vier landsdelen. Kansen voor West is het programma voor West-Nederland. Wij beschikken via een stedelijk programma zelf over een deel van de middelen. Een Stedelijk Uitvoeringsplan ‘Kansen voor Utrecht’ is hiervoor richtinggevend. Daarnaast zijn er middelen voor projecten in de stad beschikbaar via een indicatief aandeel in het regionale programma. Hiervoor is het Operationeel Programma ‘Kansen voor West 2014-2020’ leidend.

Activiteiten 2020
Het programma Kansen voor West II (2014-2020) is in uitvoering. Tevens zijn voorbereidingen gaande voor een derde Kansen voor West programma voor de periode 2021-2027. In aanloop daarnaartoe is begin 2020 voor Landsdeel West een Regionale Innovatie Strategie voor slimme specialisatie (RIS 3) vastgesteld door alle programmapartners. Een dergelijke strategie is een voorwaarde die de Europese Commissie stelt aan het inzetten van EFRO geld voor innovatie.

Kansen voor West II - Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) 2014-2020
De G-4 steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht geven binnen het Kansen voor West II programma via een stedelijk programma invulling aan geïntegreerde duurzame stedelijke ontwikkeling. Het biedt de G-4 steden een mogelijkheid om middelen uit het Europees Sociaal Fonds (ESF) te combineren met geld uit het EFRO. Daarmee is voorzien in een integrale aanpak voor stedelijke uitdagingen. Iedere stad geeft zelf invulling aan dit stedelijk programmadeel. Inzet geschiedt op basis van het Stedelijk Uitvoeringsplan ‘Kansen voor Utrecht’.

Voor ons is voor de periode 2014-2020 een bedrag van 6 miljoen euro uit het EFRO beschikbaar en 1,6 miljoen euro uit het ESF. De middelen worden ingezet voor projecten gericht op koolstofarme economie (prioriteit 2), terugdringen mismatch arbeidsmarkt (prioriteit 3) en versterken van het vestigingsklimaat (prioriteit 4) in een afgebakend programmagebied.

Binnen het stedelijk programma kenden wij in 2020 681.24 euro toe aan het project ‘Stadsbrouwerij Rood Noot’ voor vestigingsklimaat (prioriteit 4). Het project betreft de verbouwing en inrichting van de leegstaande, monumentale stadsboerderij met een culturele functie. De boerderij wordt in samenwerking met studenten van de HKU en toekomstige medewerkers ingericht als een stadsbrouwerij met een horeca voorziening, een culturele ontmoetingsplek op de cultuuras Leidse Rijn. Stadsbrouwerij Rood Noot is een sociale onderneming, gericht op activatie van en werkgelegenheid voor mensen met grote afstand tot de arbeidsmarkt. Omdat er twijfels waren over de haalbaarheid van de exploitatie was aan de subsidieverlening de volgende voorwaarde verbonden. De aanvragers is gevraagd om uiterlijk 1 november 2020 een verbeterd exploitatieplan te presenteren. Tot die tijd is de subsidie gemaximeerd op een derde van de subsidiabele kosten. De stedelijke adviesgroep heeft in september vastgesteld dat aan de voorwaarde is voldaan waarmee het volledige subsidiebedrag nu voor realisatie van het project beschikbaar is. Conform EFRO werkwijze monitoren we de voortgang en kijken we bij afronding van het project of de subsidie volledig kan worden vastgesteld.

Tevens kenden wij in 2020 een subsidie toe van 0,848 miljoen euro aan het project H2 pioniers Utrecht binnen de programmaprioriteit Koolstofarme Economie (prioriteit 2). Via het project investeren lokale ondernemers op Lage Weide in groene waterstof: door middel van elektrolyse wordt groene stroom omgezet naar waterstof die via een tankstation afgenomen kan worden voor waterstofvoertuigen.
Twee ontvangen aanvragen zijn nog in behandeling: het project ‘Circulair Ecosysteem in Utrecht (lokaal beschikbare reststromen inzetten als nieuwe grondstoffen voor het voeden, kleden en bouwen van de stad) voor vestigingsklimaat (prioriteit 4), en het project ‘Utrecht Leest’ dat inzet op leesplezier en betere leesvaardigheid ter verkleining van mismatch op de arbeidsmarkt (prioriteit 3). Een aanvraag ‘Nutrecht voor Overvecht’ werd afgewezen.

De eerder beschikte projecten ‘Leerwerkplaatsen Zorg-Welzijn’ (ROC Midden-Nederland en Mbo Utrecht), ‘Onbekend maakt onbemind’ (JINC), ‘Werkspoorkwartier: creatief circulair maakgebied’ (Utrecht Sustainabillity Institute), ‘Impuls Lage Weide (Werkstichting Lage Weide) en ‘Techniek Experience Center Utrecht’ (stichting TEC) zijn in uitvoering conform projectplan.

Gekoppeld aan de stedelijke EFRO middelen, zijn er voor de stad ook ESF middelen beschikbaar die aanvullend op de EFRO middelen kunnen worden ingezet. Er wordt ESF ingezet voor gebiedsgerichte inzet van het Werkgeverservicepunt, het ondersteunen van (potentieel) zelfstandigen in het programmagebied, scholingsmakelaars, taaltrainingen als opstap naar werk. Met het Ministerie van SZW is in 2020 gekeken of we de ESF kunnen inzetten voor adviseurs Social Return, inzet van Team Matchplein en casemanagement statushouders. Met de genoemde activiteiten verwachten we het voor Utrecht beschikbare budget 1.146.720 euro te kunnen benutten.

We hebben ook een indicatief aandeel in het regionale EFRO-budget voor innovatie (prioriteit 1) en koolstofarme economie (prioriteit 2). Deze middelen zijn gelabeld voor inzet in de stad Utrecht. Projecten die hier aanspraak op kunnen maken, zijn vooral (samenwerkingsverbanden van) bedrijfsleven, onderwijs- en kennisinstellingen. De voor deze prioriteiten beschikbare middelen zijn ingezet in aansluiting op de regionale economische agenda. Stad en provincie beslissen samen over inzet van deze middelen. Binnen dit programmadeel zijn de budgetten uitgeput.

Kansen voor West III - Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) 2021-2027
Voorbereidingen voor programma’s onder de nieuwe Europese structuurfondsenperiode - vanaf 2021 – zijn gaande. De ‘Kansen voor West’ partners werken toe naar een derde Kansen voor West programma voor de periode 2021-2027. In 2020 is gewerkt aan een concept Operationeel Programma waarin wordt voorgesteld om EFRO middelen in Landsdeel-West in te zetten voor Innovatie, Klimaat/Energie en een stedelijk luik voor duurzame stedelijke ontwikkeling voor de G-4 steden.
In juni heeft een publieke consultatie plaatsgevonden. Input van verschillende stakeholders is verzameld en verwerkt. Inmiddels is het nieuwe programma voor 90% gereed en vindt informeel afstemming met de Europese Commissie plaats. Naar verwachting wordt het Operationeel Programma medio 2021 ingediend bij de Europese Commissie en kan begin 2022 worden gestart met het nieuwe programma. Kansen voor West III wordt in omvang en opzet vergelijkbaar met het huidige programma.

Corona
In reactie op de Corona-epidemie hebben de EU -regeringsleiders besloten tot het instellen van een herstelprogramma 'Next Generation EU'. Onderdeel daarvan het is REACT-EU-programma. Met dit geld stimuleert de EU een groen, digitaal en veerkrachtig herstel van de regionale economie.
Om een snelle uitvoering mogelijk te maken, wordt het extra budget ingezet via de bestaande EFRO (en ESF) programma’s. Binnen het huidige programma Kansen voor West komt ongeveer 90 miljoen euro beschikbaar voor REACT EU. Dit geld kan vanaf 2021 aan projecten worden toegekend en moet uiterlijk 31 december 2023 zijn besteed. REACT EU binnen Kansen voor West opent op 15 februari 2021.

Het doel van REACT-EU is crisisherstel door versneld te investeren in een weerbare economie, gebaseerd op de groene en digitale transitie. West-Nederland beschikt over de potentie om daar een flinke bijdrage aan te leveren. De regionale REACT-EU inzet is gericht op de doorontwikkeling en slimme uitrol van innovatieve en duurzame concepten voor de groene en digitale transities, die in potentie al kansrijk zijn, maar door de crisis een vertraging dreigen op te lopen. De stedelijke dimensie van deze prioriteit is gericht op de maatschappelijke kant van de transities. Interventies kunnen zich richten op terugdringen van mismatch op de arbeidsmarkt, verduurzaming in het stedelijk programmagebied, bijvoorbeeld via transitiehubs.


Overzicht en besteding beschikbare Kansen voor West II middelen gemeente en provincie Utrecht, 2014-2020

Peildatum: 12 januari 2021

* een negatief bedrag wijst op overcommittering. Overcommittering draagt bij aan het optimaal en tijdig programmeren van het beschikbare Europese subsidiegeld voor de gemeente Utrecht, maar brengt wel een financieel risico. Dit risico is tot 10% gedekt via de reserve Europese subsidies. Er is contact met de Managementautoriteit over het overhevelen van prio 3 budget naar prio 4 om de potentiele overschrijding te verkleinen.
** ESF: voor gemeente Utrecht beschikbaar budget, in te zetten aanvullend op stedelijke EFRO middelen, aan te vragen in 2 tranches bij het Ministerie van SZW – Uitvoering van Beleid. Het formeel gecommitteerde bedrag is de realisatie over de eerste tranche. Het bedrag in aanvraag betreft het voor Utrecht beschikbare subsidiebedrag in de tweede tranche.
*** Rijkscofinanciering: door Ministerie van Economische Zaken en Klimaat beschikbaar gestelde middelen die aanvullend op EFRO middelen kunnen worden ingezet voor projecten binnen de prioriteiten 1) Innovatie en 2) Koolstofarme economie.

Overzicht Kansen voor West II projecten in stad en provincie Utrecht

[1] Vanwege herprioritering ivm Corona-maatregelen hebben we ons terug moeten trekken uit dit project.
[2] over REACT EU zijn in 2020 door EU, Rijk en Landsdelen besluiten genomen over de verdeling van de middelen. Daarnaast krijgt de provincie Utrecht eveneens middelen uit REACT EU, waarvan een deel naar verwachting eveneens in de gemeente Utrecht zal landen.