Begrotingsrechtmatigheid

Bij de rechtmatigheidscontrole vormt de begrotingsrechtsmatigheid een belangrijk toetsingscriterium. Getoetst wordt of het budgetrecht van de gemeenteraad is gerespecteerd. De Kadernota Rechtmatigheid 2018 dient hierbij als handvat. In de programma’s Stedelijke ontwikkeling, Openbare ruimte & groen, Werk en Inkomen, Ondersteuning op maat, Volksgezondheid, Veiligheid, Cultuur, Samenleven en Sport, Algemene middelen en Overhead zijn er meer lasten dan begroot. In onderstaand overzicht staat de totale overschrijding per programma.

Lasten

Conclusie begrotingscriterium
De overschrijding op de programma’s Openbare ruimte en groen, Volksgezondheid, Cultuur en Overhead zijn onvermijdelijke kosten als gevolg van Corona. Voor de overschrijdingen als gevolg van Corona is ervoor gekozen om deze zichtbaar te maken in het resultaat en dus niet al vooraf te dekken (conform Raadsbesluit Programmabegroting 2021 de dato 3 december 2020).
De overschrijdingen op de programma’s Stedelijke Ontwikkeling, Werk en Inkomen, Ondersteuning op Maat (deels), Veiligheid, Samenleven en Sport en de algemene Middelen (deels) zijn onrechtmatig maar tellen niet mee in het rechtmatigheidsoordeel van de accountant doordat er hogere inkomsten tegenover staan.
De overschrijding voor de programma’s Ondersteuning op Maat, Algemene middelen en Overhead zijn onrechtmatig en tellen deels wel mee in het oordeel van de accountant. Voor Ondersteuning op Maat was het overschot dat gemeld was bij de Tweede Bestuursrapportage 2020 lager dan verwacht. Voor de overige programma’s geldt dat het overschrijdingen betreft die niet eerder gemeld zijn bij één van de Bestuursrapportages.

Stedelijke Ontwikkeling
De hogere gerealiseerde lasten op het programma Stedelijke Ontwikkeling worden vooral verklaard door het saldo van de jaarlijkse lasten en baten op de grondexploitaties dat wordt verrekend met het onderhanden werk. Voor zowel de grondexploitatie Leidsche Rijn als Stationsgebied zijn in 2020 de gerealiseerde baten hoger en de lasten lager dan begroot. Dit saldo wordt als last verrekend met het onderhanden werk. Voor een uitgebreide toelichting verwijzen we naar de programmadoelstellingen 6.1 en 7.1 in het programma Stedelijke Ontwikkeling.

Openbare ruimte
Het nadeel op de lasten in het programma Openbare ruimte en groen is grotendeels toe te schrijven aan de coronacrisis. In het kader van de coronacrisis en de hiermee samenhangende maatregelen is tussentijds aan de Raad gecommuniceerd over de ontwikkelingen hierop in de Eerste en Tweede Bestuursrapportage 2020. Deze overschrijding is onrechtmatig maar telt niet mee in het rechtmatigheidsoordeel van de accountant.

Werk en inkomen
De overschrijding van de lasten wordt vrijwel geheel verklaard door hogere bijstandsuitgaven. Dit is met name ontstaan door de uitgaven in verband met TOZO, hier staan hogere baten tegenover. Daarnaast zijn als gevolg van de coronacrisis de lasten voor de uitvoering van de sociale werkvoorziening hoger. Tegenover deze lasten staan hogere baten in het programma Werk en Inkomen en Algemene middelen. In de Bestuursrapportages 2020 is deze inzet aangekondigd. Zie verder de financiële toelichting in het programma Werk en Inkomen. Deze overschrijding is daarom wel onrechtmatig maar telt mee in het oordeel van de accountant.

Ondersteuning op maat
De overschrijding op de lasten wordt voor 7,731 miljoen euro verklaard door hogere kosten voor de WMO en Jeugdzorg als gevolg van Corona. Hiervoor is op het programma algemene middelen overeenkomstige Rijkscompensatie verantwoord. Daarnaast zijn er voor het project LivingLab/Eerst een thuis, dat beoogt om versneld dakloosheid tegen te gaan, 1,2 miljoen euro aan lasten gemaakt die in eerste instantie in 2021 waren voorzien. Door middel van een dekkingsvoorstel bij de Resultaatbestemming 2020 wordt dit gecorrigeerd. In het kader van de voorbereidingen op de decentralisatie van beschermd wonen in 2023 heeft gemeente Utrecht als centrumgemeente 0,375 miljoen euro aan transformatiemiddelen beschikbaar gesteld aan de regiogemeenten om zich klaar te maken voor hun nieuwe taak. Deze transformatiemiddelen worden gedekt uit een bestemmingsreserve. Hiervoor wordt bij de resultaatbestemming 2020 ook een dekkingsvoorstel ingediend. Deze overschrijdingen zijn onrechtmatig maar tellen niet mee in het rechtmatigheidsoordeel van de accountant. Op de Jeugdzorg resteert een nadeel. Bij de tweede bestuursrapportage verwachtten we een overschot voor 2020, dit overschot is toen via de algemene dekkingsreserve overgeheveld naar de begroting van 2021. Het verwachtte overschot is echter lager uitgevallen, derhalve blijft er een nadeel over van 1,656 miljoen euro. Deze overschrijding is onrechtmatig en telt mee voor het oordeel van de accountant.

Volksgezondheid
De hoger gerealiseerde lasten zijn 1,059 miljoen hoger dan vooraf begroot. De overschrijding is met name het gevolg van niet begroten voor 0,845 miljoen euro van Corona gerelateerde uitgaven, onder andere opvang dak- en thuislozen 0,365 miljoen euro, extra inzet JGZ 0,232 miljoen euro, overig personeel 0,142 miljoen euro en overige corona gerelateerde uitgaven Daarnaast is de ontvangen subsidie RUPS III voor 0,311 miljoen niet begroot, waardoor de uitgaven eveneens niet begroot waren. Deze overschrijding telt niet mee in het rechtmatigheidsoordeel van de accountant.

Veiligheid
De gerealiseerde lasten 2020 zijn hoger dan vooraf begroot. De lastenoverschrijding bedraagt 0,666 miljoen euro en is grotendeels toe te schrijven aan het geven van uitvoering aan subsidieprojecten. Tegenover deze lastenstijging staan incidentele subsidiebaten. Deze overschrijding is onrechtmatig maar telt niet mee in het rechtmatigheidsoordeel van de accountant.

Cultuur
De gerealiseerde lasten in 2020 zijn 2,851 miljoen euro hoger dan begroot. Deze overschrijding hangt samen met de extra bijdragen die in 2020 zijn verstrekt aan Cultuur- en Erfgoedinstellingen ter compensatie van tekorten die zijn ontstaan door coronamaatregelen. Deze overschrijding is gemeld bij de tweede bestuursrapportage in 2020 en telt om deze reden niet mee voor de onrechtmatigheid.

Samenleven en sport
De gerealiseerde lasten 2020 zijn hoger dan begroot. De overschrijding bedraagt 0,401 miljoen euro en is met name toe te schrijven aan uitvoering van subsidieprojecten in het kader van Project Maatschappelijke Diensttijd, Helden van Overvecht en inkoop Laaggeletterheid. Hier tegenover staan incidentele subsidiebaten. Deze overschrijding telt niet mee in het rechtmatigheidsoordeel van de accountant.

Algemene middelen

Budgetstructuur Leidsche Rijn 2,261 miljoen euro nadelig, niet meetellend in het oordeel van de accountant
Vanuit het referentiekader budgetstructuur Leidsche Rijn worden frictiekosten (bijvoorbeeld 1^e  inrichtingskosten leslokalen, tijdelijk huur leslokalen) in de begroting jaarlijks overgeheveld naar het betreffende programma op basis van besluitvorming in de Raad. De budgetoverheveling wordt gedekt uit de reserve Budgetstructuur Leidsche Rijn. Omdat deze dekking pas na afloop van het begrotingsjaar wordt geboekt ontstaat een negatief saldo op dit onderdeel in de begroting.

Langlopende geldleningen 1,483 miljoen euro nadelig, niet meetellend in het oordeel van de accountant
De rentelasten bestaan uit de rentelasten op langlopende financiering verminderd met de rentebaten uit derivaten en renteswaps. De rentelasten worden in de begroting per saldo geraamd en in de werkelijkheid afzonderlijk als rentelasten en rentebaten geboekt. Tegenover het nadeel ten opzichte van de begrote rentelasten staat een vergelijkbaar voordeel ten opzichte op de begrote rentebaten (die zijn nihil vanwege het salderend begroten)

Overige stelposten & Onvoorzien 0,533 miljoen euro nadelig, waarvan 0,233 miljoen euro wel meetelt in het oordeel van de accountant
Hierin zit de toegekende compensatie Joods Rechtsherstel (0,300 miljoen euro meer lasten) waartoe de Raad besloten heeft.
Verder wordt in de begroting een bedrag voor loon en prijsindexatie gereserveerd op een stelpost. Bij de definitieve verdeling van loon en prijsindexatie in de begroting bleek de reservering te laag en ontstaat een negatief saldo op deze stelpost in de begroting. Dit veroorzaakt een negatieve afwijking van 0,250 miljoen euro. Tenslotte is het saldo op de overige stelposten ten opzichte van de begroting 0,017 miljoen euro voordelig

Overhead
De gerealiseerde lasten in 2020 zijn 5,999 miljoen euro hoger dan begroot. Voor 3,833 miljoen euro is er een overschrijding ontstaan bij de concernoverhead, bijna helemaal toe te schrijven aan extra coronakosten. Dit is gemeld bij de Tweede Bestuursrapportage
Voor 1,075 miljoen euro is er een overschrijding ontstaan bij Werk en Inkomen; hier staat een (niet begrote) onttrekking aan de vaste activareserve Wigo4it tegenover. Dit is toegestaan omdat bij de Bestuursrapportage 2006 is besloten de afschrijvingslasten van investeringen met economisch nut, die gedekt worden uit gemeentelijke middelen, voortaan zonder expliciete autorisatie van de raad te onttrekken aan de vaste activa reserve conform het afschrijvingsritme van het gerelateerde actief" (spelregel Reserves en voorzieningen).
En tenslotte is er voor 1,091 miljoen euro een overschrijding ontstaan bij de decentrale overhead, verdeeld over diverse organisatieonderdelen binnen de gemeente Utrecht. Een bedrag van 0,214 miljoen euro daarvan is gemeld bij de Tweede Bestuursrapportage.
Per saldo betekent dit dat 5,123 miljoen euro onrechtmatig is maar niet meetelt in het oordeel van de accountant en 0,876 miljoen euro onrechtmatig is en wel meetelt in het oordeel.