Financiële positie

Ieder jaar bij de jaarrekening kijken we terug op onze financiën en beoordelen we ons financiële beleid. In de jaarstukken 2020 leest u hoe we met onze middelen zijn omgegaan; wat we hebben bereikt, wat we daarvoor hebben gedaan en wat dat heeft gekost en wat dat betekent voor onze financiële positie.

Corona
Het jaar 2020 stond in alle opzichten in het teken van de coronapandemie. Een analyse op de cijfers is voor 2020 daardoor uitgebreider dan andere jaren. Ook waren extra en uitgebreidere controles nodig, bijvoorbeeld door nieuwe regelingen zoals de TOZO-regeling.

De coronapandemie heeft grote gevolgen gehad voor de uitvoering van projecten en werkzaamheden. Diverse projecten en werkzaamheden hebben in 2020 vertraging opgelopen. Dit betreft onder andere vertraging in de sanering van bodemverontreiniging, vertraging in de besteding van de investeringsimpuls RSU en projecten op het gebied van bereikbaarheid en luchtkwaliteit. Deze worden later uitgevoerd of afgerond dan gepland. Mede hierdoor zijn verschillen ontstaan in de werkelijk gemaakte kosten in 2020 ten opzichte van de begroting 2020.
Omdat hier dus veelal sprake is van vertraging van diverse projecten en plannen hebben we dat geld weliswaar niet uitgegeven in 2020 maar uiteraard nog wel nodig voor deze projecten. Daarom worden bij het voorstel van Resultaatbestemming 2020 deze bedragen weer gereserveerd voor deze projecten.
Anderzijds zijn er juist extra kosten gemaakt zoals extra inzet in de zorg en extra opvang voor dak- en thuislozen en hebben wij minder eigen inkomsten ontvangen bijvoorbeeld voor parkeren en toeristenbelasting. Vanuit het Rijk hebben wij hiervoor wel extra geld ontvangen.
We hebben in 2020 de gemeenteraad frequent geïnformeerd (onder meer bij de bestuursrapportages) over de gevolgen van de corona-uitbraak. Ook over de maatregelen die wij in reactie daarop hebben genomen, met als doel de gevolgen van de crisis zo veel mogelijk te beperken, perspectief te bieden en herstel te bevorderen. Wij hebben de werkelijke gevolgen van de corona-uitbraak in deze jaarstukken verwerkt bij de verantwoording van het gevoerde beleid bij het betreffende programma.
In 2020 hebben wij hiervoor vanuit het Rijk 25 miljoen euro compensatie ontvangen vanuit het gemeentefonds. Per saldo hebben wij in 2020 10,8 miljoen euro meer coronakosten gemaakt en minder opbrengsten ontvangen dan dat we ontvangen hebben vanuit het Rijk. Dit ligt in de lijn met hetgeen we vermeld hebben bij de tweede bestuursrapportage 2020.
In de paragraaf Corona is een totaaloverzicht van al deze onvermijdelijke kosten en (gemiste) opbrengsten over 2020 weergegeven.

Resultaat
Veel activiteiten en de resultaten zijn in 2020 beïnvloed door de bijzondere omstandigheden.
Per saldo sluiten we het jaar met een positief resultaat van 56,8 miljoen euro (het ‘genormaliseerd resultaat’). Voor 40,8 miljoen euro stellen we bij de resultaatbestemming voor deze via de algemene dekkingsreserve over te hevelen naar 2021. Het vrij te bestemmen resultaat dat meegenomen kan worden bij de actualisatie van het financieel beeld komt daarmee uit op 16 miljoen euro.
Daarnaast hebben we in samenspraak met de accountant een wijziging doorgevoerd over de verantwoording van de grondexploitatie Leidsche Rijn. Dit heeft consequenties voor het boekhoudkundige resultaat over 2020, dat na deze wijziging uitkomt op 200,3 miljoen euro. Deze wijziging wordt hierna verder toegelicht.
Door dit positieve resultaat over 2020 lijkt de financiële positie goed te zijn. Echter het nettoresultaat (na dekkings- en bestedingsvoorstellen) blijft beperkt tot 16 miljoen euro. Ook kunnen de gevolgen van de coronacrisis ertoe leiden dat de financiële positie verslechterd in de nabije toekomst. We zullen onder andere meer beroep moeten gaan doen op onze reserves.
In de Voorjaarsnota 2021 wordt verder ingegaan op de actuele en verwachte toekomstige financiële ontwikkelingen.

Wijziging grondexploitatie Leidsche Rijn
De omvang en methodiek van de wijziging met betrekking tot Leidsche Rijn is in het najaar 2020 in de Adviescommissie Controle en Financiën besproken en lichten wij hier nader toe.
De accountant heeft bij de jaarrekening 2019 een verklaring met beperking afgegeven. Dit had betrekking op de waardering van de grondexploitatie Leidsche Rijn.
Deze gebiedsontwikkeling heeft nog een doorlooptijd van (minimaal) 20 jaar. Door deze nog lange doorlooptijd zijn diverse projectdelen logischerwijs nog onvoldoende stedenbouwkundig uitgewerkt. Hierdoor kunnen de nog te realiseren kosten en opbrengsten van deze gebieden alleen gebaseerd worden op globale aannames voor te realiseren ambities binnen het plan. In een aantal gevallen is de uiteindelijke hoogte van het benodigde budget ook nog afhankelijk van raadsbesluiten. Voor de accountant is dit onvoldoende om een objectief oordeel te kunnen geven over de betrouwbaarheid van deze geraamde kosten en opbrengsten.
Na afstemming met de accountant is gekomen tot aanpassing van de verwerking van deze toekomstige zogenoemd “robuuste posten”, waarmee de beperking in de accountantsverklaring op deze posten kan vervallen. Het betreft dus vooral investeringsplannen die voor de toekomst wél noodzakelijk zijn voor Leidsche Rijn, maar nu buiten deze grondexploitatie worden gelaten. Te denken valt bijvoorbeeld aan investeringen op het gebied van archeologie, bodemsanering, verwerving van percelen nodig voor woningbouw, sloopkosten van opstallen en bijdragen aan parkeeroplossingen in het gebied.
Zodra deze plannen gedurende de looptijd meer concreet onderbouwd zijn, wordt de inzet van deze budgetten voor Leidsche Rijn expliciet aan de raad voorgelegd: tot dat moment zijn de ramingen onderdeel van de reserve grondexploitaties gelabeld aan de grondexploitatie Leidsche Rijn.
Daarnaast blijven deze ramingen wel onderdeel uitmaken van het MPR waarmee de raad zicht en grip houdt over het totaal aan ramingen binnen de grondexploitatie Leidsche Rijn;
Concreet betekent dit dat door deze wijziging bij de jaarrekening 2020 een bedrag van 143,6 miljoen euro ten gunste van het rekeningresultaat wordt gebracht. Bij de bestedings- en dekkingsvoorstellen wordt dit bedrag toegevoegd aan de reserve grondexploitaties.
Het genormaliseerde resultaat wijzigt hiermee dus feitelijk niet, de methodiek geeft meer transparantie en de mogelijkheid tot expliciete besluitvorming door de raad bij besteding van deze budgetten vanuit van de reserve grondexploitaties ten behoeve van Leidsche Rijn.

Genormaliseerd resultaat (exclusief wijziging Leidsche Rijn)
De wijziging Leidsche Rijn heeft een grote impact op de hoogte van het resultaat. Naast deze correctie is er nog een zogenoemd genormaliseerd resultaat. Dit bedrag ter hoogte van 56,8 miljoen euro kent een aantal grote posten.
Een substantieel deel van dit resultaat komt voort uit resultaten uit grondexploitaties. Dit betreft onder meer de tussentijdse winstnemingen op grondexploitatie Leidsche Rijn en een lagere verliesvoorziening voor het Stationsgebied.
Deze resultaten worden gedurende het jaar niet begroot, maar komen ten gunste/laste van het resultaat. Hierdoor is een forse -positieve- afwijking van de realisatie ten opzichte van de begroting ontstaan. De resultaten van de grondexploitaties worden in overeenstemming met voorgaande jaren bij de bestedings- en dekkingsvoorstellen toegevoegd aan de reserve grondexploitaties.
Een ander voordeel betreft de hogere gerealiseerde opbrengsten bouwleges. In oktober 2020 is een nieuwe rekentool beschikbaar gekomen voor de berekening van de stikstofbijdrage in bouwprojecten. Hierdoor konden de vergunningaanvragen van een aantal grote bouwprojecten worden afgerond.
In het najaar 2020 hebben wij meer rijksmiddelen voor de gebundelde uitkering (BUIG) ontvangen dan we hadden begroot. Ook hebben we BTW teruggekregen voor gemaakte kosten op het gebied van re-integratie over de jaren 2015 tot en met 2019.

We proberen zo goed mogelijk te sturen op de planning van projecten. Zeker in het jaar 2020 was dat door Corona nog eens een extra uitdaging. Omdat er door onvoorziene omstandigheden altijd sprake zal zijn van vertraging van projecten hebben we ervoor gekozen vanaf de begroting 2021 met een afslagpercentage te werken. Daarmee is de verwachting dat de financiële afwijking in de toekomst kleiner wordt.

Een meer gedetailleerde toelichting over de baten en lasten per programma is te vinden bij de Jaarrekening, onderdeel baten en lasten.

Het overzicht van de baten en lasten per programma er als volgt uit: