1.2 Het mobiliteits- en parkeergedrag dragen bij aan een aantrekkelijke stad

In de wijken zijn 917 plekken gerealiseerd op vraag van de bewoners. Twee buurtstallingen zijn in voorbereiding waaronder een stalling aan de Nieuwe Keizersgracht (120 plekken). In de binnenstad zijn 1650 plekken gerealiseerd inclusief de bewaakte stalling aan de Neude (740 plekken). Vanwege corona is op het Domplein een tijdelijke extra Pop-up stalling gerealiseerd (100 plekken). Om aanvullende capaciteit te realiseren voor het winkelend publiek aan de binnenstad wordt met de eigenaar van HC gesproken met als inzet om fors capaciteit toe te voegen in hun gebouwen. Met NS en ProRail zijn aan de westkant van het station twee potentiële locaties geselecteerd waar de geprognotiseerde groei van het OV-gerelateerde fietsparkeren kan worden opgevangen. Om een efficiënter gebruik van de gemeentelijke en NS stallingen te bevorderen staan er deelfietsen van de firma Donkey Republic. Deze fietsen staan ook in de openbare ruimte.

Corona
Vanwege corona is op het Domplein een tijdelijke extra Pop-up stalling gerealiseerd (100 plekken). De maatregelen rondom het coronavirus hebben gezorgd voor vertraging van de oplevering van House Modernes. Ook de onderzoeken naar uitbreiding van de fietsparkeercapaciteit bij stations hebben wat vertraging opgelopen.

Eind 2020 is de nieuwe Parkeervisie met de eerste twee modules, die over Parkeernormen en over Aanpak betaald parkeren, vrijgegeven voor inspraak. De nieuwe parkeernota draagt bij aan een leefbare, bereikbare stad en een verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte, terwijl de stad groeit en de mobiliteit toeneemt. In voorbereiding zijn de modules fietsparkeren, parkeren op afstand (onder andere in relatie tot de binnenstedelijke ontwikkelgebieden), aanpak parkeren openbare ruimte en parkeren en toegankelijkheid. In de modules is ook aandacht voor het met behulp van parkeermaatregelen stimuleren van deelautogebruik en elektrisch rijden.
Eind december heeft de raad ingestemd met de aanpassing van een bestaande regeling waardoor we, in een evenwichtige balans tussen leefbaar en bereikbaar, kunnen starten met het opheffen van 40 plekken in het streven naar het parkeervrij maken van de Oudegracht, het Janskerkhof en het Stadhuisplein.
In 2020 hebben wij aan houders van een gehandicaptenparkeerkaart een -digitale- parkeervergunning verleend, als gevolg waarvan het voor het parkeren op betaalde parkeerplaatsen niet langer nodig is de fysieke gehandicaptenparkeerkaart in de auto te leggen. De prioritering en inzet van de handhaving van betaald parkeren op straat is opgenomen in het integrale Handhavingsprogramma 2020 waarbij we blijven inzetten op de verbetering van informatiegestuurd handhaven. Ook de implementatie van de digitalisering van het laatste niet digitale parkeerproduct, de Gehandicaptenparkeerkaart, heeft bijgedragen aan een verdere optimalisering van de handhaving.
Eind 2020 is de parkeergarage Berlijnplein in gebruik genomen. Deze parkeervoorziening biedt met circa 620 parkeerplaatsen ruimte aan zowel gewone parkeerders als P+R reizigers. Ook is een nieuwe ‘tijdelijke’ P+R Papendorp gerealiseerd en in gebruik genomen ter vervanging van de huidige P+R, die medio 2020 is opgeheven om de geplande woningbouw mogelijk te maken. Samen met de provincie en U-OV hebben we een nieuw P+R product ontwikkeld dat in september is ingegaan waarbij ook parkeerders die een eigen OV kaart gebruiken korting kunnen krijgen op het parkeren in de P+R.

In een groot aantal buurten zijn draagvlakmetingen gehouden voor invoeren betaald parkeren:

• In januari 2019 hebben we een draagvlakmeting gedaan in twee gebieden (Rachmaninoffplantsoen en Schonberglaan). Er was draagvlak in beide gebieden. Betaald parkeren hebben we in beide gebieden ingevoerd per 1 april 2020.
• In september 2019 hebben we een draagvlakmeting gedaan in zes gebieden: Robijnlaan, Aquamarijnlaan, Westravenstraat en omgeving, Kemal Ataturkstraat en omgeving, Hoogravenseweg en omgeving en de Verlengde Hoogravenseweg Noord en omgeving. Er was draagvlak in vier gebieden: Robijnlaan, Aquamarijnlaan, Westravenstraat en omgeving en de Kemel Ataturkstraat en omgeving). In deze vier gebieden hebben we betaald parkeren ingevoerd per 1 april 2020.
• In oktober 2019 hebben we een draagvlakmeting gedaan in vier gebieden in Rijnsweerd Zuid (1A, 1B, 2A, 2B). Er was draagvlak in drie gebieden 1A, 2A en 2B. In deze drie gebieden hebben we betaald parkeren ingevoerd per 1 april 2020.
• In januari 2020 hebben we een draagvlakmeting gedaan in één gebied: Rijnsweerd 1B. Hier was draagvlak. Betaald parkeren hebben we in dit gebied ingevoerd per 1 april 2020.
• In juni 2020 hebben we een draagvlakmeting gedaan in één gebied: het Spinozaplantsoen. Er was geen draagvlak. In dit gebied hebben we betaald parkeren niet ingevoerd.
• In november 2020 hebben we een draagvlakmeting gedaan in vijf gebieden: Sartreweg, Richard Wagnerlaan, twee deelgebieden van de Julianaweg, Kariboestraat. In al deze gebieden was voldoende draagvlak. Betaald parkeren hebben we in deze gebieden per 1 april 2021 ingevoerd.

Corona
Door de lockdown en het thuiswerken zijn mensen thuisgebleven en zijn er minder parkeerinkomsten gerealiseerd. Dit zien we het meest in de P+R’s en openbare garages, maar ook in het straatparkeren. Wij hebben aan artsen, verpleegkundigen en ander zorgpersoneel, die vanwege Corona extra dag- én nachtdiensten draaiden of op andere locaties werden ingezet en als gevolg daarvan de noodzaak aan parkeren in de nabijheid van de woning extra voelden, een tijdelijke parkeervergunning voor hulpverleners toegekend.

Mobiliteitsmanagement
We hebben samengewerkt met GoedopWeg (een regionaal samenwerkingsverband van gemeenten Utrecht en Amersfoort, de provincie Utrecht en het Rijk). Tijdens Corona hebben we gezien dat werknemers en studenten vaker thuiswerken en -studeren. Zij ervaren de voordelen van het niet reizen, reizen op andere tijdstippen en/of met andere vervoersmiddelen.

In een aantal gebieden (Utrecht Science Park, Lage Weide, De Wetering/Haarrijn en het Stationsgebied) zijn we in 2020 vanwege de coronacrisis aan de slag gegaan met andere overheden, werkgevers en onderwijsinstellingen aan het bereikbaar houden van zorginstellingen, scholen en bedrijven. Daarnaast maken we afspraken om ook in de toekomst het autoverkeer meer te spreiden over de dag, een deel van de tijd thuis te werken en autoverkeer dat minder dan vijftien kilometer aflegt zoveel mogelijk te stimuleren om de (elektrische) fiets te gebruiken.
Met de andere betrokkenen hebben we een Onderwijsaanpak en een Werkgeversbenadering opgesteld. Die heeft zowel tot doel de gebieden tijdens de coronacrisis goed en verantwoord bereikbaar te houden als voor de periode erna te zorgen dat we (door onder meer spreiden en thuiswerken) de infrastructuur voor OV, auto en fiets beter benutten en de transitie naar duurzame en ruimte efficiënte mobiliteit versterken.

We hebben de wijk- en scholenaanpak gecontinueerd waarbij we hebben samengewerkt met Sport Utrecht. Met de scholenaanpak was Corona een kans om projecten in te zetten waarbij enerzijds de leerlingen op afstand konden meedoen en anderzijds de docenten niet fysiek voor de klas hoefden te staan. We zijn daarom verder gegaan met het online praktisch fietsverkeersexamen en activiteiten om de verkeersveiligheid rondom basisscholen en verkeersveilig gedrag te stimuleren. Met de wijkaanpak hebben we voor mensen die niet kunnen fietsen fietslessen georganiseerd.

Voor het bedenken van effectieve maatregelen voor reizigers <15 kilometer op de Westelijke Stadsboulevard (WSB) en Noordelijke Randweg Utrecht (NRU) werd een grootschalig verkeersonderzoek opgezet, maar deze is vanwege de coronamaatregelen uitgesteld naar voorjaar 2021.

Taxi
Het primaire doel van het Utrechtse taxibeleid is de kwaliteitsbevordering van de straattaxi’s. Hiervoor heeft de gemeente sinds 2018 een nieuwe taxiverordening. Circa 450 taxichauffeurs beschikken over een lokale taxivergunning waarvan het grootste deel moet worden gehercertificeerd. Het gevolg van de overheidsmaatregelen tegen verspreiding van Corona is dat het hercertificeringsproject in 2020 uitgesteld is naar 2021. Met de effectuering van het hercertificeringsproces in 2021 komt voor Utrecht een basis kwaliteitsniveau straattaxivervoer tot stand.

Verkeersmanagement
Met hulp van verkeerslichten, detectielussen, verkeersborden, verkeersdata en reizigersinformatie beïnvloeden en regelen we het verkeer in onze stad. Dit (dynamisch) verkeersmanagement is sterk in ontwikkeling. Het afgelopen jaar zijn we gestart met het opstellen van een tactisch kader voor het inzetten van multimodaal verkeersmanagement in de stad. Dit noemen we de multimodale netwerk- en sturingsaanpak. De strategische keuzes uit het Mobiliteitsplan 2040 staan daarin centraal. Dit tactische kader ronden we in 2021 af en helpt bij het nog duidelijker maken van keuzes bij het prioriteren van het verkeer in de stad, zodat we op den duur met een stadsbreed programma voor (dynamisch) verkeersmanagement het verkeer in de stad kunnen sturen en regelen zoals gewenst. In 2020 hebben we ook verschillende technische innovaties gerealiseerd die ons helpen bij het regelen van het verkeer. Tot eind 2020 hebben we 14 kruispunten in de stad voorzien van een intelligente verkeersregelinstallatie (iVRI). Met iVRI’s leggen we de basis om met nieuwe diensten het verkeer slimmer te detecteren en op netwerkniveau te regelen. Daarnaast kunnen iVRI’s ook richting gebruikers communiceren met bijvoorbeeld informatie over groentijden. Er zijn minder iVRI’s gerealiseerd dan eerder voorzien. Afgelopen jaar zijn er nog verschillende technische uitdagingen voor iVRI’s aan het licht gekomen waardoor de realisatie langzamer gaat dan eerder gedacht. Dat is een landelijk probleem. We implementeren iVRI’s pas als ze 100% goed en veilig functioneren.

Naast het realiseren van slimme verkeerslichten op kruispunten hebben we in 2020 gewerkt aan (het opschalen van) meer innovaties. Denk hierbij aan het verbeteren van de detectie van fietsers met de inzet van thermicams (warmtedetectie) en radar.

Afgelopen jaar zijn ook de banden met de regio op het gebied van verkeersmanagement steviger aangehaald. Verkeer houdt namelijk niet op bij de gemeentegrens. Samen met onder meer de provincie Utrecht, Rijkswaterstaat en buurgemeenten zijn we in 2020 het proces gestart om tot een regionaal programma voor verkeersmanagement te komen. Dat ronden we in 2021 gezamenlijk af.

Smart Mobility & Deelmobiliteit
Vanuit het thema Smart Mobility werken we aan innovaties gericht op het versnellen van drie transities (van passieve naar actieve mobiliteit, van statisch naar dynamisch tijd én ruimtegebruik, van bezit naar gebruik van mobiliteit). Gekoppeld hieraan hebben we in 2020 gewerkt aan twee studies naar buurthubs (gereed in het eerste kwartaal van 2021), een pilot om (ervaren) fietsdrukte te verminderen (in het tweede kwartaal van 2021 op straat) en een verkenning naar mogelijkheden om te experimenten met slimme manieren of voertuigen toegang te geven tot gebieden. Daarnaast hebben we samengewerkt met de provincie en andere U10 gemeenten aan het implementatieplan Regio Utrecht om (mobiliteits)data op orde te krijgen en te houden.

Naast bovengenoemde nieuwe acties hebben we verder gewerkt aan lopende projecten. In het voorjaar hebben we in Merwede een marktconsultatie georganiseerd onder MaaS-serviceproviders en parkeerexploitanten over het innovatieve deelconcept. De resultaten daarvan zijn meegenomen in het Definitief Ontwerp Stedenbouwkundig Plan en de Samenwerkingsovereenkomst. Ook in andere gebiedsontwikkelingen hebben we inhoudelijk bijgedragen aan de ontwikkeling van innovatieve deelconcepten (onder andere Beurskwartier, Thomas a Kempisplantsoen, Strijkviertel). In september is de Mobility as a Service’ (MaaS) pilot Leidsche Rijn, Vleuten en De Meern van start gegaan met de lancering van de slimme MaaS-app ‘Gaiyo’. Het gebruik daarvan groeit, maar minder sterk dan verwacht vanwege Corona. Het aanbod aan mobiliteitsdiensten en aantal functionaliteiten in de app worden geleidelijk uitgebreid. In de tweede helft van 2020 is een studie uitgevoerd naar de impact van zelfrijdend vervoer op onze stad, conform de aankondiging in het Coalitieakkoord 2018-2022. De onderzoeksresultaten worden met de raad gedeeld.

Begin 2020 hebben we een deelhub in de Grifthoekparkeergarage geopend. Eind 2020 is de tweejarige pilot met deelfietsen van Donkey Republic beëindigd. Halverwege 2020 heeft een tussenevaluatie plaatsgevonden. Utrecht wil het aanbod van deelmobiliteit vergroten, het gebruik daarvan stimuleren en tegelijkertijd regie behouden over de openbare ruimte. Daarom is in 2020 – mede op basis van een digitale consultatieronde onder deelmobiliteitsaanbieders – gewerkt aan een voorstel voor wijziging van de Algemeen Plaatselijke Verordening (APV) en introductie van een vergunningenstelsel voor deelmobiliteit. Dat is in december door de Raad goedgekeurd. Selectie van aanbieders vindt plaats in maart 2021. Hierna zal het aanbod aan deelmobiliteit (deelfietsen, e-bikes, e-scooters) fors worden uitgebreid. Met Donkey Republic zijn afspraken gemaakt die het mogelijk maken om de deelfietsen aan te blijven bieden totdat de nieuwe vergunningen zijn uitgegeven. Voor deelauto’s zal voorlopig nog een overgangssituatie gelden in afwachting van een nieuw samenwerkingsmodel waaraan we werken in 2021. Daarnaast hebben we het bedrijf Cargoroo geselecteerd om een pilot e-deelbakfietsen te organiseren met een start in 2021.

voorstel

Corona
Een aantal activiteiten en projecten hebben door corona inhoudelijk gezien een iets andere insteek gekregen. Zie hiervoor bovenstaande teksten. Financieel gezien is de impact van corona zeer beperkt op de activiteiten en projecten rond de thema’s mobiliteits- en verkeersmanagement. Doordat de hercertificering van taxichauffeurs is uitgesteld naar 2021 worden de kosten hiervoor in nu 2021 gemaakt.