2.1 Utrechters werken of participeren naar vermogen en zijn zelfredzaam

We hebben de opgave om mensen met een bijstandsuitkering, ook degene met een arbeidshandicap of ondersteuning vanuit de Bbz (Besluit Bijstand Zelfstandigen) te laten werken naar vermogen. In 2017 is de doelstelling uitstroom naar werk in twee stappen verhoogd: eerst van 1.000 naar 1.200 en vervolgens naar de huidige doelstelling van 1.450 (naar aanleiding van overgenomen Motie 2017/11). In 2020 was uitstroom uit de bijstand naar werk lager dan de doelstelling, namelijk 1.038. In het tweede en derde kwartaal 2020 bleef de realisatie van uitstroom achter ten opzichte van de doelstelling. In het vierde kwartaal van 2020 steeg de uitstroom naar werk.

Naast volledige uitstroom uit de uitkering met als reden werk, zijn er ook mensen die deeltijd aan het
werk zijn en een aanvulling krijgen vanuit de Participatiewet. Dit is geen onderdeel van de effectindicator uitstroom werk. Ook zijn mensen uitgestroomd uit de uitkering naar zelfstandig ondernemerschap onder andere vanuit de regeling parttime ondernemerschap. In 2020 zijn verder 160 jongeren gestart met een opleiding en daarmee uitgestroomd uit de Participatiewet.

Corona

In het eerste kwartaal van 2020 werd duidelijk dat het behalen van de doelstelling lastig was als gevolg van de afname van ons bijstandsbestand (in 2019) en de gewijzigde samenstelling van dit bestand (afname arrangement 1). Als gevolg van de coronacrisis zien we de realisatie verder achterblijven.

De coronacrisis heeft impact op de werkgelegenheid. De mate van impact verschilt per sector. Er is bijvoorbeeld een grote krimp van werkgelegenheid in de sectoren horeca, detailhandel en personenvervoer. Daarentegen is er een groei van werkgelegenheid in de sectoren zorg, post- en koeriersdiensten. Er is sprake van een sterk wisselend verloop van beschikbare vacatures. Veel bedrijven zijn terughoudend met het openstellen van vacatures, omdat zij onzeker zijn over de ontwikkelingen of direct gevolgen ondervinden van coronamaatregelen. We zien dat vacatures vaker worden teruggetrokken en dat de vacatures vaker op tijdelijke basis worden aangeboden.
Daarbij is de concurrentie op de arbeidsmarkt groter geworden: er reageren meer mensen op beschikbare vacatures, waardoor de kansen voor werkzoekenden in een kwetsbare positie afnemen. Deze ontwikkelingen zijn van invloed op de kansen op betaald werk voor onze doelgroep. Er zijn minder vacatures voor hen beschikbaar, en er zijn minder mogelijkheden voor stages en werkervaringsplekken, ook omdat er minder begeleiding vanuit de werkgever geboden kon worden. Als direct gevolg van de coronacrisis is de instroom in de bijstand ten opzichte van 2019 met ruim 23% gestegen. Deze groep heeft vaak recente werkervaring en stroomt na een relatief korte periode in de bijstand met of zonder digitale ondersteuning weer uit naar werk. We zien door de coronacrisis een grillig verloop aan uitstroom naar werk, niet alleen in totaal maar ook binnen de afzonderlijke sectoren.

De Utrechtse arbeidsmarkt is groter dan alleen de stad Utrecht. Daarom is de samenwerking in de Utrechtse Werktafel, het regionaal werkbedrijf van onze arbeidsmarktregio, zo belangrijk. Hier hebben we gewerkt aan het realiseren van een inclusieve arbeidsmarkt, een arbeidsmarkt met kansen voor iedereen, kwetsbare jongeren, ouderen, statushouders en mensen met een arbeidsbeperking. Dit realiseren we via banenafspraak, een Wsw-dienstverband en dienstverband beschut werk. Daarnaast hebben de samenwerking met de Pro/VSO-scholen voortgezet.

Banenafspraak
Als arbeidsmarktregio hadden we dit jaar van het rijk de taakstelling gekregen om in totaal 6.328 banen te realiseren voor de banenafspraak. Op basis van de meest recente cijfers (derde kwartaal 2020) hebben we als regio in totaal 4.228 banen gerealiseerd. Ten opzichte van vorig jaar zien we een lichte stijging van het aantal gerealiseerde banen. Het beeld van onze arbeidsmarktregio (een afnemende groei) komt echter sterk overeen met andere de regio’s en het landelijke beeld.

Corona
We zien dat de coronacrisis een grote invloed heeft op de werkgelegenheid voor deze doelgroep.

Het rijk heeft specifiek voor de doelgroep banenafspraak een impulsregeling aan het landelijke crisis steunpakket toegevoegd. Bij het maken van fysieke afspraken heeft deze groep voorrang.

Beschut werk
We blijven achter op de taakstelling van 106. In 2020 hebben 38 mensen deelgenomen aan het voortraject. Het aantal mensen met een arbeidsovereenkomst op een beschutte werkplek is in 2020 bijna verdubbeld van negentien naar 36. In het voortraject kan de werkzoekende beter bepalen of beschut werk een passende werkplek biet. Daarnaast verkleint het voortraject de kans op uitval en vergroot het de kans op duurzaam werk. De mensen die een aanvraag beschut werk hebben gedaan via de gemeente, kregen mede dankzij de begeleiding in het voortraject, allemaal een positieve indicatie van het UWV en zijn aan het werk gegaan. Ook zien we dat de meeste tijdelijke contracten zijn omgezet in een dienstverband voor onbepaalde tijd.

Corona
In tweede en vierde kwartaal is de toeleiding naar beschut werk vrijwel stil komen te liggen door de coronamaatregelen. Voor inwoners die al een tijd niet gewerkt hebben, is de stap naar werk in deze tijd erg groot. Vooral omdat er bij deze doelgroep vaak sprake is van een kwetsbare gezondheid. Daarnaast hebben we een groot deel van het jaar vooral telefonisch contact gehad met de doelgroep. Daarbij merkten we dat de impact lager was, met als resultaat dat er minder vaak een overstap naar werk is gemaakt. Waar nodig, gaven we aan deze groep voorrang bij het maken van fysieke afspraken.