We hebben zoveel als mogelijk onze basistaken uitgevoerd en bijgedragen aan de zeven speerpunten uit ‘Gezondheid voor Iedereen’. Wat we hier concreet hebben gedaan, is te lezen onder de kopjes basistaken en speerpunten. We werken aan gezondheid op internationaal, regionaal, stedelijk en wijkniveau. Inzet op deze niveaus staat bij onderstaande thema’s benoemd.
Gezondheidspact Utrecht
Het netwerk van het Gezondheidspact Utrecht heeft de beweging van samenwerking in de stad, elkaar inspireren en gezamenlijk leren over gezondheid dit jaar voortgezet.
In tijden van Corona bleek het netwerk en de werkwijze goed aan te sluiten bij de behoeften van organisaties en initiatieven in de stad. Zo heeft het Gezondheidspact zes online dialogen gevoerd met inwoners en professionals over actuele onderwerpen en vragen. Voorbeelden zijn ‘vaccinatie’, ‘gezonde buurt’, ‘samen verder Kanaleneiland en Transwijk', en ‘rust in je leven’. Onderling wisten de partners elkaar te vinden om uitdagingen te bespreken en elkaar te helpen waar kon. De Wijkcoöperatie bood haar locatie aan voor de activiteiten (boodschappen rondbrengen) van het initiatief ‘Samen Kanaleneiland en Transwijk’. Met ondersteuning van de gemeente vroegen ze succesvol subsidie aan voor dit initiatief bij het Fonds Sluyterman van der Loo.
Het netwerk van mensen en organisaties is in aantal en bekendheid verder gegroeid. Elf kernpartners uit de stad ondertekenden een pledge, waarmee zij beloven zich in te zetten als ambassadeur van het netwerk en gezamenlijk te werken aan de gezondheid van de Utrechter. Zie voor meer informatie hieronder de illustratie ‘Wat hebben we met elkaar bereikt? 2020’.
De werkwijze van het Gezondheidspact wekt interesse en blijkt goed aan te sluiten bij de behoefte in de stad. Dit is gebleken uit de respons van Utrechtse partijen om aan te sluiten bij het netwerk, als ook uit de grote hoeveelheid aanvragen van in– en externe partijen om onze werkwijze toe te lichten. Zie bijvoorbeeld de onderstaande berichten.
Health Hub Utrecht
In de Health Hub Utrecht werken we met een groot aantal partijen samen om in 2030 de gezondste en gelukkigste regio van Nederland te zijn. De Health Hub Utrecht maakt de regio Utrecht landelijk en internationaal zichtbaar als plek waar innovatie op het gebied van gezondheid en welzijn plaatsvindt.
In 2020 is een aantal nieuwe partijen toegetreden tot de Health Hub Utrecht namelijk Careyn, Incluzio, Lokalis, Reinaerde, de Rijnhoven en MBO Utrecht. Hiermee is het sociaal domein in het netwerk verstevigd. Na een drietal jaar kwartiermakerschap van de gemeente Utrecht, Economic Board Utrecht en Ucreate heeft de Health Hub Utrecht dit jaar besloten met elkaar geld vrij te maken om het netwerk verder te versterken. Onder invloed van Corona hebben de ontmoetingen in het netwerk online plaatsgevonden, onder andere in vier livecasts over de thema’s preventie, zorgkosten, opleidingen en veerkracht. Verder is een plan gemaakt voor een regionaal talent en transferpunt voor werknemers in de gezondheidszorg, zodat Utrechters werkzaam in de gezondheidszorg nieuwe carrièreperspectieven krijgen. Tevens is er een Persoonlijke Gezondheidsomgeving getest met ouderen in Utrecht Oost. Op deze manier wordt digitalisering voor Utrechters toegankelijk gemaakt en sluit het aan bij de leefwereld van inwoners. Daarnaast is de aanpak Kansrijke Start in de regio verder ingebed via het Health Hub Utrecht netwerk (zie speerpunt gezond en veilig opgroeien).
Gezonde Wijk
We constateerden dat de Gezonde wijknetwerken een positieve rol speelden in het signaleren, het gezamenlijk oppakken van vraagstukken, en het helder krijgen en maatwerk leveren in het doorvertalen van maatregelen naar de dagelijkse praktijk in de wijken. Met name rondom coronavraagstukken bleken deze netwerken van grote toegevoegde waarde. Via de sleutelfiguren uit de stad en de Gezonde wijknetwerken konden we snel samenwerken in bijvoorbeeld het opzetten van een crisis-managementstructuur voor verzorgingshuis Zuylenstede, het opzetten van een aparte locatie voor een luchtwegenspreekuur in een buurtcentrum en het regelen van cohortlocaties. Ook informeerden we op deze manier mensen over maaltijdinitiatieven (voor de meeste kwetsbare bewoners) en adviseerden bij realiseren van teststraten op plaatsen waar de testbereidheid achter bleef. Om de communicatie effectief te laten verlopen zijn bewust sleutelfiguren en influencers uit de wijk zelf betrokken. Zie bijvoorbeeld een filmpje over coronamaatregelen en een filmpje van ondernemend Kanaleneiland.
Omdat Corona gerelateerde zaken in de wijken alle aandacht en energie vroegen, zijn sommige andere plannen vertraagd. Bijvoorbeeld in Kanaleneiland en Transwijk is het leertraject met partners uit de Gezonde wijkaanpak rondom gezondheidsgevolgen van armoede nog niet van de grond gekomen.
Internationaal
Positionering en belangenbehartiging
De aanpak van de coronacrisis en ‘building back better’ zijn in 2020 de centrale thema’s geweest in de samenwerking met de internationale partners en netwerken (WHO European Healthy Cities Network, Eurocities) en in de beleidsbeïnvloeding van de Europese Commissie en de WHO.
In 2020 hebben we de Utrechtse opgave ten aanzien van het verkleinen van gezondheidsverschillen ingebracht in het WHO Europese werkprogramma 2020-2025, het Europese gezondheidsprogramma EU4HEALTH, en de Europese onderzoeks(financierings)programma’s zoals de Europese Green Deal en Horizon Europe. Eind 2020 zijn onze posities in zowel de WHO bestuurlijke commissie als de adviesraad geformaliseerd; net als onze rol als voorzitter van de ‘milieu en gezondheid’ werkgroep. Hierdoor nemen we, als formele vertegenwoordiger van de ‘WHO Healthy Cities’ en de Nederlandse ministeries van VWS en I&W, een sterke positie in het WHO Milieu en Gezondheidsprogramma in.
Vanwege de coronacrisis is de ontwikkeling van een Europese of internationale Health Capital initiatief nog niet door de Europese Unie noch de WHO uitgewerkt. Zodra dit wel een vervolg krijgt, kan de ambitie om Utrecht als Health Capital te laten uitroepen alsnog ingevuld worden.
Kennisdeling
Kennis van WHO en de Healthy Cities netwerken is in 2020 breder in de Utrechtse organisatie gedeeld. Handreikingen, webinars en directe contacten hebben tot kennisontwikkeling en -deling geleid over gezondheid(sverschillen). Deze internationale kennis is vooral binnen onderwijs, mobiliteit, cultuur, leefomgeving gedeeld, met een specifieke focus op kwetsbare groepen, kinderen en ouderen. Utrechtse goede voorbeelden zijn opgenomen in enkele WHO publicaties, zoals een handreiking voor coronacrisis management voor steden, een Corona kennis/instrument analyse, en een analyse kader governance voor gezondheid en welzijn. Daarbij heeft Utrecht bijgedragen aan een versterkte samenwerking tussen de WHO en Eurocities.
Financiering en projecten
In samenwerking met de WHO zijn in 2020 de voorbereidingen op een analyse van gezondheidsverschillen getroffen, die in 2021 in een VMU-special worden gepresenteerd. We gebruiken daarvoor
WHO-analysemethoden en modellen. Het verkleinen van gezondheidsverschillen, een gezonde leefomgeving en gezond en veilig opgroeien staan daarbij centraal in twee Europees gefinancierde projecten, te weten de Joint Action on Health Equity Europe en Equal-Life. Daarnaast hebben we in 2020 weer enkele nieuwe aanvragen voor Europese (onderzoeks)financiering ingediend.
De GGD regio Utrecht en Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio
2020 heeft voor de GGD regio Utrecht (GGDrU) en de Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (GHOR) in belangrijke mate in het teken gestaan van de uitvoering van de coronabestrijding. In goede samenwerking tussen GGDrU en de gemeente heeft dit in 2020 geleid tot snelle realisatie van faciliteiten voor zowel grootschalig testen (de XL-teststraat), als kleinschalig, wijkgericht testen in Kanaleneiland en Overvecht. Maar ook in het samen optrekken bij het realiseren en adviseren over hygiënemaatregelen, doelgroepenvoorlichting en -communicatie en uitbraakmanagement.
De GGDrU heeft tijdens de eerste golf een aantal reguliere processen en werkzaamheden afgeschaald om personeel in te kunnen zetten voor de coronabestrijding. Kritische processen op taken zijn wel doorgegaan, zoals SOA-consulten en behandeling voor de hoogste urgentiecategorieën. Om reguliere werkzaamheden weer te kunnen hervatten, is vanaf maart 2020 toegewerkt naar een coronabedrijf dat naast de GGDrU functioneert. Dit zorgde ervoor dat vanaf 1 juni in toenemende mate reguliere processen weer opgestart werden.
In de taken die de gemeente afneemt is tussen maart en juni respectievelijk - september afgeschaald bij preventieve screeningen in de infectieziektenbestrijding , de TBC-vaccinatie. bij de medische milieukunde, reguliere spreekuren in de reizigersadvisering en de SOA-poli. De forensische geneeskunde (lijkschouw), PrEP-consulten en werkzaamheden in het kader van de WvGGZ zijn wel het hele jaar doorgegaan.
Door vergoeding van de kosten van de coronabestrijding door het Rijk is de impact van de coronaepidemie op de GGDrU begroting nihil.