De Nederlandse economie heeft in 2020 de grootste naoorlogse recessie doorgemaakt. Het bbp is vorig jaar met 3,8% gekrompen ten opzichte van een jaar eerder en dit is net iets sterker dan de krimp in 2009 van 3,7% door de kredietcrisis. Er is sprake van een grote krimp in horeca en cultuur- en recreatiesector door de verschillende contactbeperkende maatregelen in 2020. Hoewel de arbeidsmarkt gewoonlijk vertraagd reageert op economische ontwikkelingen, zijn de gevolgen van de coronapandemie in 2020 al goed zichtbaar. In 2020 is de krimp van de werkgelegenheid groter dan die van het arbeidsaanbod, waardoor de werkloosheid oploopt tot 3,9% van de beroepsbevolking. Ondanks de ingrijpende contactbeperkende maatregelen, zoals de tijdelijke sluiting van bedrijven in de horeca, recreatie en cultuur, bleven veel banen behouden als het gevolg van het gevoerde overheidsbeleid. De huizenmarkt is opvallend robuust gebleven in 2020. In het tweede half jaar van 2020 heeft de woningmarkt zich aanzienlijk gunstiger ontwikkeld dan eerder was voorzien. De bankeconomen veronderstellen dat er op dit moment geen indicaties zijn dat de gemiddelde huizenprijs in Nederland op korte termijn zal dalen, mede door de vertraagde reactie op de huizenmarkt.
Hoewel de economische krimp in 2020 historisch hoog is, is deze minder diep dan eerder verwacht. De beschikbaarheid van de verschillende vaccins zullen ervoor zorgen dat de contactbeperkende maatregelen stapsgewijs medio 2021 afgebouwd worden. Dit zorgt voor een impuls voor de economie in 2022, waardoor de bbp-groei in dat jaar naar verwachting uitkomt op 2,9% (vergelijkbaar met het niveau in 2019). De economische effecten van de pandemie komen binnen de gemeentelijke begroting voor een belangrijk deel tot uitdrukking in de bijdrage uit het gemeentefonds, de omvang van de bijstand en ontwikkeling van de grondexploitaties. Door het bevriezen van het accres voor de jaren 2020 en 2021 is het risico voor het gemeentefonds op de korte termijn beperkt, maar op langere termijn zeer onzeker. De overige neveneffecten van de coronapandemie zijn zeer moeilijk te kwantificeren en derhalve niet ingerekend in het risicomodel.
De gekwantificeerde effecten van de coronapandemie hebben wij bij de begroting 2021 in beeld gebracht. Bij de verantwoording 2020 actualiseren we deze financiële effecten in twee scenario’s zoals we dat ook in de begroting 2021 hebben gepresenteerd en in lijn met de CPB-raming van november 2020. In scenario C gaan we ervan uit dat medio 2021 de coronapandemie beheersbaar is en dit leidt tot stapsgewijs afbouwen van de coronamaatregelen in alle sectoren. Met behulp van het testbeleid en bron- en contactonderzoek verwachten we dat de pandemie onder controle komt. We veronderstellen dat medio dit jaar elke Nederlander die het wil tenminste één vaccinprik heeft gehad door grootschalig vaccineren in het tweede kwartaal. Dit is afhankelijk van de beschikbaarheid van de vaccins. Scenario C houdt ook rekening met na-ijl effecten van de pandemie. De geactualiseerde onvermijdelijke kosten in het scenario C verwerken we in het financiële beeld.
In scenario D gaan we ervan uit dat na de tweede coronagolf nieuwe golven volgen en vaccins onvoldoende beschikbaar of werkzaam zijn. Het afbouwen van de coronamaatregelen in volle breedte is pas mogelijk per 2022. Dit scenario bevat extra incidentele kosten die bovenop basis scenario C komen. Deze incidentele kosten vangen we op in het weerstandsvermogen gezien de hoge mate van onzekerheid. Ten opzichte van de begroting 2021 zijn de effecten van scenario D met € 4 miljoen gedaald. Dit wordt met name veroorzaakt doordat we bij de begroting 2021 in scenario D rekening hebben gehouden met een tweede mondiale uitbraak. De onzekerheden in scenario D nemen we op in het weerstandsvermogen met een kans van optreden van 25%, omdat we verwachten dat de coronamaatregelen in de loop van het tweede kwartaal stapsgewijs afgebouwd worden. Het verwachte beslag op ons weerstandsvermogen is 3,7 miljoen euro.